Boğatepe
Boğatepe, eski adıyla Zavot Kars’ta 2300 metre yükseklikte bir yaylada bulunmaktadır. Temelde ekonomisi hayvancılık ve süt ürünlerine dayalı köyün peynircilikteki ustalıkları, 1920’lerin başında Küçük ve Büyük Zavot köylerinde köylülerin ikişer adet kooperatif kurup Rus döneminden kalan mandıralarda gravyer imalatına geçmişlerine kadar uzanmaktadır.
1970’lerin sonunda kooperatifler dağılıp, son üyeler de özel mülklerinde yaptıkları mandıralarda üretime geçince, mandıra binası atıl kalmış ve zamanla bakımsızlıktan üst katı yıkılmıştır. Ayağa ekomüze olarak kaldırılan Büyük Zavot köyündeki mandıra binasındaki “Ekomüze Zavot” Türkiye’deki ekomüze örneklerinin ilklerindendir.
Ekomüze’nin de temellerini atan, 2000’li yılların başında kurulan, Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği’nin çalışmalarının öncülüğünde, geleneksel tohumların çoğaltılmasından geçimlik bostanlar kurulmasına, şifalı bitki kurutma atölyesinden ortak ekipman kullanımına kadar Kars ve Ardahan’da aile çiftçiliği ve küçük üreticilik, dayanışmacı turizm gibi farklı pek çok alanda yürütülen, ekonomik kalkınmayı ve bölge nüfusunun geri göçünü sağlayan çalışmalar yürütülmüştür.
Proje
Başkent Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Özcan Yağcı’nın yürütücülüğünde, Doç. Dr. Senem Gençtürk Hızal, Doç. Dr. Nihan Gider Işıkman, Doç. Dr. Pelin Aytemiz, Dr. Öğr. Üyesi Gizem Akgülgil Mutlu ve Dr. Öğr. Üyesi Semih Delil’in araştırmacı olarak görev aldığı proje kapsamında; yapılan literatür taraması, ön hazırlık-eğitim çalışmaları sonrası 4-7 Temmuz 2019 tarihlerinde Kars, Boğatepe, Susuz bölgesinde ön araştırma ve hazırlık çalışması gerçekleştirilmiştir. Sonrasında 6 öğretim üyesi ve Irmak Kabadere, Sertan Yalçınkaya, Sinem Sülüki, Furkan Yılmaz, Naz Almaç ve Semra Ay olmak üzere 4 lisans 2 lisansüstü öğrencisinden oluşan 12 kişilik araştırma ekibi Kars-Boğatepe’de 14-24 Temmuz 2019 tarihleri arasında on günlük alan çalışması yürütmüştür.
39 kaynak kişi ile derinlemesine görüşmeler yapılmış, bu görüşmeler farklı mecralarda ve farklı formatlarda yayına hazırlanmak üzere görüntülü ve sesli olarak kaydedilmiştir.
Böylelikle ağırlıklı olarak Boğatepe’de 2000 sonrası yürütülen biyolojik ve kültürel çeşitliliğin korunması, yerel tohum çoğaltma, botanik-etnobotanik çalışmaları, yenilebilir aromatik ve şifalı bitkilerin toplanması kurutulması, kullanılması çalışmaları, kapasite geliştirme eğitim ve seminerleri, cinsiyet eşitlikçi faaliyetler, kırsal yaşamda yemek kültürü ve geleneksel gıda üretimi, dayanışmacı turizm ana başlıkları kayıt altına alınarak, yerel kalkınmada bir pratik, farklı aktörlerin tanıklıkları üzerinden görünür kılınmıştır.
Çalışmanın çıktılarında biri olarak hazırlanacak belgeselde de kullanılmak üzere, bölge öne çıkan temalar çerçevesinde görüntülenmiş, detay çekimler de yapılmıştır. Bu malzeme derinlemesine görüşmelerde gerçekleştiren çekimlerle birlikte belgeselleştirilmiş, ayrıca açık veri olarak çevrimiçi olarak da erişime açılmıştır.